سیستان همانند مکران، سرحد، گیاوان، رودبار یکی از مناطق تاریخی بلوچستان است. طوایف مختلفی از بلوچهای براهوی، رخشانی، سارانی، نارویی، میر، دهمرده، بامری، ریگی، کیانی، کرد و … هست. بسیاری از این طوایف تیره های با نام های مختلف دارند و باز هر گروهی بالاتر به تیره ای دیگر میرسد.
در کنار آن گروهی از طوایف از مناطق دیگر به این منطقه مهاجرت داده شدند، گروهی در دوره صفوی برای مقابله با بلوچها در جنگهایشان علیه صفویه و گروهی در دوره قاجاریه و پهلوی.
اما بهمراه کوچ افرادی که از دوره پهلوی به صورت سیستماتیک انجام شد هویتی به نام «سیستانی» جعل شد. به مرور مشخصا گفتند: ما در استان دو قوم داریم یکی بلوچ و یکی سیستانی! هدف از این کار تقسیم بلوچستان و ایجاد اختلاف و درگیری و سپس مصادره سازی بود.
این اتفاق مشخصا بعد از اینکه استان در دوره پهلوی به «بلوچستان و سیستان» تغییر داده شد پر رنگ تر شد، این در حالی است که کلیه اسناد نشان میدهند این منطقه برای چند قرن تنها به نام «بلوچستان» بوده و در دوره پهلوی تغییر داده شده و کلمه سیستان بدان افزوده شد.
هر چند که از نظر تاریخی نام سیستان در این منطقه بوده و یک نام پر ارزش و باستانی برای سرزمین بلوچها است، اما سیستان هیچگاه هویت نبوده است بلکه نام یک منطقه از سرزمین بلوچستان بوده است، هویت مردمان اصلی همیشه «بلوچ» بوده است.
به طور مثال هم اکنون لقب «مکرانی» یا «سرحدی» برای ساکنان مکران و سرحد وجود دارد، اما این به معنی هویتی مجزا نیست، مکران و سرحد مثل سیستان از مناطق بلوچها است.
یک نکته دیگر در مسیر قدرت سیاسی طوایف در دوره جمهوری اسلامی پیش رفت که هر گروه و طایفه ای که شیعه بود و زبانش به نوعی لهجه فارسی تغییر کرده بود حتی اگر از طوایف مطرح بلوچ بود هم «سیستانی» خوانده میشد. مثلا اگر یک سارانی شیعه مذهب که لهجه ای فارسی صحبت میکند، از طرف حکومت سیستانی خوانده میشود و اگر پسرعموی او سنی مذهب باشد و بلوچی صحبت کند «بلوچ» خوانده میشود!
همین مثال در خصوص کیانی ها، دهمرده ها و میرها و …. طوایف دیگر انجام می شود.
از آنجایی که سیستان یکی از مناطق تاریخی و حال حاضر بلوچ ها است، و نمیتواند به عنوان هویتی برساخته استفاده شود متعاقبا افرادی که مذهب و زبان خود را تغییر دادند را به جای سیستانی، زابلی خطاب میکنند. اما چرا؟ چرا زابلی؟ -علت آن به تغییر نام زابل کنونی در دوره پهلوی بر میگردد.
در دوره پهلوی نام حسین آباد و به مقوله ای نصرآباد که روستایی کوچک بود به زابل تاریخی که در افغانستان موجودیت دارد تغییر داده شد تا مکانهای تاریخی شاهنامه را در جغرافیای فعلی ایران برای مغلطه کاری رواج دهند. از آنجایی که نام “زابل” یک نام جدید الظهور برای یکی از شهرهای استان بود، هویت جدیدی هم که به نام سیستانی برای شیعه شدگان فارسی گو از طرف بلوچها استفاده میشد «زابلی» بود. یعنی ایجاد نام جدید، برای هویتی بدون ریشه تاریخی.
هر زمان نیروهای حکومتی هویت برساخته «سیستانی» به کار می برند، بلوچها هم متعاقبا «زابلی» میگویند. زابلی توهین نیست، و یک واژه برگرفته از نام شهر است، و این خود احترام و برخورد عادلانه را نشان میدهد. چرا که سیستان اساسا هویت نیست و نمیتوان از آن به عنوان هویت یک قوم جدید التاسیس کارکرد داد.
▪️عبدالرشید ملازهی
نظرات
ارسال دیدگاه برای این نوشته بسته می باشد.