در جریان بازی بزرگ قرن 19 میلادی انگلیس برای حفظ هندوستان وارد بلوچستان شده و این سرزمین را تقسیم کرد تا از پیشروی احتمالی روسیه به سمت هندوستان جلوگیری کند. از آن زمان بلوچستان به منطقه ای مهم و استراتژیک برای انگلیس تبدیل شد و در مناطق مختلف از جمله کویته پایگاه های بزرگ نظامی تاسیس نمود.
اواخر دوره قاجاریه اما میر بهرام خان باران زهی با رشادت و دلاوری و متحد ساختن مردم بلوچ یکی پس از دیگری نیروهای قاجاریه و انگلیس را شکست داده و حکومت مستقل بلوچستان را بار دیگر ایجاد کرد.
انگلیس که قدرت گیری بهرام خان و چندین شکست برایش گران تمام شده بود به دنبال فرصتی می گشت تا بلوچستان ضد انگلیس را شکست دهد تا نگران نفوذ از ناحیه بلوچستان به سمت هندوستان نشود.
پس از روی کار آمدن میر دوست محمد خان به حکومت بلوچستان و با قدرت گیری رضاخان در تهران با حمایت انگلیس، زمینه برای انگلیس جهت شکست دشمن دیرینه خود در منطقه فراهم شد، انگلیس از طریق رابرت کلایو نماینده خود در تهران و به دستور مستقیم ادوارد فردیک . ال. وود فرماندار انگلیس در هندوستان و فرستادن دو مشاور جنگی که چیف کمیشنر های منطقه بودند برای حمایت از قشون رضاخان جهت تهاجم به بلوچستان فضا را آماده ساخت.
انگلیس همچنین با فراهم کردن زمینه های جاسوسی از تعداد قلعه ها، نیروها، محل استقرار آنها در زمینه چگونگی اداره جنگ به قشون رضاخان کمک کرد. علیرغم اینکه برنامه جهانبانی حمله از طریق شوراپ و کاروندر بود اما انگلیس از آنها خواست ابتدا در یک عملیات فریب به دزک حمله کنند تا مسیر دریافت حمایت از بلوچستان شرقی را ببندند و در واقع با محاصره نیروهای دوست محمد خان باعث فروپاشی حکومت شوند و جهانبانی نیز به همین شیوه عمل نمود.
یکی دیگر از دلایل مهم سقوط حکومت که انگلیس زمینه جاسوسی آن را فراهم کرده بود چگونگی استفاده از اختلافات میان سران مخالف دوست محمد خان برای شکست وی بود.
تاریخگاران معتقد اند که اگر نیروهای کلیه مناطق بلوچستان متحد می ماندند و انگلیس و پهلوی توان رخنه و ایجاد شکاف فیمابین آنها و سواستفاده نمی یافت امکان اشغال بلوچستان با ارتش رضاخان به هیچ عنوان ممکن نبود، چرا که نیروهای فارس علیرغم تلاش گسترده حتی موفق به اشغال قلعه دزک نشده بودند و با فریب و به بهانه مذاکره آنها را به شهادت رساندند.
عبدالرشید بلوچ
نظرات
ارسال دیدگاه برای این نوشته بسته می باشد.